Hoe ga je om met Verlies en Verdriet?

Soms ben je iets of iemand liever kwijt dan rijk maar we kennen allemaal verlies waar we verdriet en pijn van hebben (gehad). Iedereen lijdt verliezen in het leven maar de beleving en de impact is voor iedereen persoonlijk. Omgaan met verdriet hangt ook af van je draagkracht en veerkracht. Het zijn kwaliteiten die we allemaal in meer of mindere mate hebben.

Veerkracht- terugveren bij  verdriet kun je leren

We hebben allemaal veerkracht in ons. Veerkracht is leren van tegenslag. En het goede nieuws is dat we ons veerkracht kunnen vergroten. Psycholoog Tedeschi heeft het over Posttraumatische groei. Een term die nogal tegenstrijdig klinkt. Na trauma groei ervaren… En toch… we kennen het allemaal wel; er gebeurt iets vreselijks in je leven. Alles wat je zeker dacht te weten blijkt niet te kloppen. Alles wat je voor vanzelfsprekend houdt is niet meer. Dan wordt alles in je leven opgeschud.

Op zulke momenten komt het leven tot stil stand. Dan is veerkracht ver te zoeken. Je voelt je waarschijnlijk meer als een vogel die keihard tegen een ruit is aangevlogen: dizzy, gedesoriënteerd. En toch… Het overgrote deel van de mensen weet haar veerkracht te vinden én komt er na trauma zelfs sterker uit. Anders dan voor de traumatische gebeurtenis maar mensen kunnen zien wat het ze gebracht heeft.

Zo zie ik terugkijkend op de vroege dood van mijn moeder wat het me naast alle pijn en verdriet ook allemaal gebracht heeft aan persoonlijke groei, aan verdieping in mijn leven.

Draagkracht in relatie tot verdriet

Draagkracht is afhankelijk van de liefde en de veiligheid die je in je leven hebt gekend. Het is ook afhankelijk van de mate waarin je eerdere verliezen hebt verwerkt. Niet verwerkte verliezen en de bijbehorende emoties zoals verdriet tellen op. Maar dat geldt net zo goed  voor angst, boosheid en frustratie.

Al die niet gevoelde emoties wegen steeds zwaarder en kosten je levensenergie. Vaak merk je dat in fysieke klachten en minder zin in het leven. We maken allemaal verschillende soorten verlies mee en omdat ieder niet verwerkt verlies optelt kan de bekende druppel er voor zorgen dat je vastloopt en het je draagkracht te boven gaat.

Verlies heeft aandacht nodig ofwel een rouwproces. En bij een rouwproces denken we als eerste aan de dood maar dat is te beperkt. Je kunt diep verdriet hebben van allerlei ‘soorten’ verlies.

H2 Wat zijn de 5 soorten verlies?

Je kunt over van alles verdrietig zijn. Niet iedereen zal dat snappen. Zeker niet als ‘ze’ geen idee hebben over de verschillende ‘soorten’ verlies die er zijn.

1. Verdriet door overlijden van een geliefde

Rouw over de dood van een geliefde of dit nu een mens of dier is herkennen we allemaal en is ook het eerste waar we aan denken bij verlies. Verdriet over het verlies van een levend wezen. Leven en dood is een wereld van verschil. Doodgaan na een ziekteproces of volkomen onverwacht. Niets zo definitief als de dood.

Iedereen die bij het sterven van een geliefde is geweest herkent het enorme verschil tussen leven en dood . Dat wat de mens maakt is er niet meer en het laat het lichaam achter. Het verschil tussen een bezield levend wezen of een zielloos lichaam.

2. Verdriet door scheiding

Relaties zijn onontbeerlijk in ons leven. Verbinding met anderen is heel belangrijk voor ons welzijn en welbevinden. Een scheiding is een breuk in een betekenisvolle relatie die leidt tot vragen als hoe nu verder? [ link naar blog hoe verder naar scheiding zoekvolume 90]

Of je er nu zelf voor kiest om de relatie te beëindigen of dat de ander besluit er een punt achter te zetten er zullen allerlei emoties een rol spelen. Ook als je er zelf voor kiest zullen er gemengde gevoelens zijn van opluchting, nieuwe ronde, nieuwe kansen maar ook verdriet.

Andere voorbeelden van scheiding of relatiebreuk zijn ernstige ziekte van een partner, kinderen die de deur uitgaan of ontslag krijgen en je collega’s waarmee je jaren gewerkt hebt kwijt raken. Of zoals een klant van mij- vrouw van 60 jaar, volop in de emotie schiet als ze vertelt dat ze als 7 jarige verhuisde uit Rotterdam- van haar plek werd gehaald en dat het verdriet blijkbaar nog steeds doorwerkt in haar leven nu.

3. Verdriet door een gedwongen alternatief pad

Gedwongen door het lot of hoe je het ook wilt noemen moet je een ander pad kiezen. Niet omdat je het zelf wilde maar omdat het moest.  Je had voor jezelf een plan, ideeën over hoe je leven er uit zou zien maar dat is het niet geworden.

Je zag jezelf samen met een partner, moeder of vader van een kind. Die partner kwam er niet  en hoewel je er alles aangedaan hebt om zwanger te worden het mocht niet zo zijn. Een gedwongen alternatief pad is verdriet hebben over dat wat er niet mocht zijn. Het kan ook werkgerelateerd zijn;

“Voor mij was het door een reorganisatie. Ons team viel in drieën uiteen, na 19 jaar en daardoor kwam ik op een afdeling waar de opleiding waar ik mee bezig was, minder zinvol werd. Een zware tijd en later heb ik het inderdaad als een rouwproces kunnen benoemen. “

Omgaan met verlies van je gezondheid

Ook iedere chronische ziekte of ernstige ziekte kan leiden tot een gedwongen alternatief pad omdat de fysieke mogelijkheden beperkt worden. Wat noodgedwongen tot andere keuzes en dus levensloop leidt.

4. Verdriet door verlies van materie

Materie kennen we in vele vormen en we kunnen het allemaal kwijt raken. Veelal is materie vervangbaar. Daar hebben we verzekeringen voor nietwaar? Maar wat veel lastiger is dat we een betekenis hebben gegeven aan ons huis, dat sieraad van je overleden moeder wat gestolen of verloren is. Die betekenis is niet vervangbaar en dat maakt het pijnlijk en daarover rouw je.

Materie die je kwijtraak en veel gedoe geeft is lastig maar overkomelijk. Je huis kan afbranden en vervangen worden of je daarmee ook je thuisgevoel terug hebt is een tweede. Zo herinner ik me in de familie een verhaal over een huis wat afgebrand is en het gemis waarover jaren na dato nog gesproken werd. Dan ging het over de foto’s, de zwemdiploma’s en dergelijke zaken, die zaken die toentertijd in ieder geval nog niet vervangbaar waren.

5. Verdriet door het niet bereikte doel

Doelen stel je om te halen en als dat niet lukt dan is dat pijnlijk. Dat doel kan van alles zijn; een opleiding die je wilde volgen en afmaken, een eigen zaak beginnen en die succesvol maken en niet beëindigen met een faillissement. Voor de derde keer uitgeloot worden bij medicijnen en dan uiteindelijk toch maar een andere opleiding kiezen allemaal voorbeelden van niet bereikte doelen.

Een ‘gedwongen alternatief pad’ en ‘het niet bereikte doel ‘worden vaak niet als een verlies gezien maar zijn het wel degelijk en de emoties hebben aandacht nodig.

Waarom voel je je verdrietig?

Verdriet bij verlies is zo logisch omdat verdriet een keerzijde is van liefde. Je hield & houdt van je partner, de vriend(in), je hond of kat, de baan of het bedrijf. Het verlies van dat waar je van houdt is verdrietig. Het is een logische, normale menselijke reactie die tijd en aandacht nodig heeft.

Verlies brengt je uit balans, zekerheden zijn er in een keer niet meer, je staat met legen handen. Wie ben jij dan nog? [ link naar blog systemische werk?] naast verdriet zullen afhankelijk van jouw specifieke context nog allerlei andere emoties een rol spelen.

Accepteren van je verdriet en het verlies

Om met je verdriet om te gaan heb je het geleden verlies te accepteren. Je hebt het te accepteren omdat het de realiteit is. Je verzetten tegen de realiteit kost veel energie. Energie die je hard nodig hebt om zelf overeind te blijven en verder te kunnen.

Accepteren wil niet zeggen dat je het er mee eens bent. Accepteren is de realiteit nemen voor wat het is en vandaaruit stappen zetten. Carl Gustav Jung zegt het zo “We kunnen pas iets veranderen als we het accepteren”.

Accepteren gaat ook over al je gevoelens accepteren en plek geven. Verdriet wil gevoeld worden. Tranen van verdriet brengen beweging in de emotie en daarmee ook heling. Die heling van verdriet kunnen we onbewust(!) tegen houden door de gedachten die we hebben over het verlies. De verhalen die we letterlijk tegen anderen of onszelf vertellen over het verlies waarmee we opnieuw dezelfde emoties triggeren.

De sleutel tot omgaan met verdriet

De manier om met verdriet om te leren gaan is het veranderen van je gedachten en verhalen over het verlies. Deze belangrijke sleutel om te leren omgaan met je verdriet vraagt moed. Moed om te veranderen wat je wél  kunt veranderen . Wat je wel kunt veranderen ben jezelf. Jouw gedachten, jouw perspectief, jouw verhaal.

Voorbij verlies en hoe om te gaan met je verdriet

Als je voelt dat je blijft hangen in je verdriet en verder ‘moet’ of wilt dan begint het met een besluit- bewust of (half) onbewust om het anders te willen. Hoe je dat doet? De sleutel heb ik je net gegeven en weet dat je kunt leren omgaan met veranderingen, met verlies en de emoties die daarbij spelen. Zo is mijn programma “Wees de regisseur van je eigen leven“ ontstaan. Want jouw leven kán lichter, positiever, anders. Met het programma help ik je concreet verder, zoals deelneemster Carla het zegt:

“het programma is voor mij als een ‘kookboek’ met recepten en tips die ik kan toepassen
en waaruit ik steeds opnieuw inspiratie kan blijven putten”.

Meer info over het programma vind je hier- klik op deze link.